Geschiedenis

Ik hoor het U al denken: “Nee toch nu weer niet die aloude geschiedenis van Kockengen, dat was ver voor mijn tijd.” Als schrijver van dit stuk begrijp ik dat wel en zal de lezers (vooral jongeren) niet vermoeien met het verre verleden.

Ik zal in het kort wat feiten aanstippen uit het verre verleden, maar toch vooral ingaan op zeg maar de laatste 40 jaar van het leven in Kockengen, zeg maar de tijd dat de jongere generatie opgroeide in ons mooie dorp.

Door Willem Boele
Door Willem Boele

74 jaar en een echte Kockenees

De naam van ons dorp

De naam Kockengen is afkomstig van Cocagne, de Franse naam voor Luilekkerland, dat ook wel het land van Kokanje wordt genoemd. Van oorsprong is Kockengen een boerendorp maar tegenwoordig ( 2021) is er ook veel nieuwbouw. Per 1 januari 2021 telde Kockengen ruim 3400 inwoners. Tot Kockengen behoren ook de buurtschappen Gieltjesdorp , Laag Nieuwkoop, Portengen , Portengense brug en Spengen.

Herindelingen

In de loop der tijden zijn er veel herindelingen geweest waar Kockengen mee te maken kreeg. Zo was bij voorbeeld Laag Nieuwkoop een zelfstandige gemeente tot 1942 en werd Laag Nieuwkoop bij Kockengen gevoegd op 1 mei 1942. Op 1 mei 1989 werd Kockengen bij Breukelen gevoegd en met Breukelen kwam Kockengen op 1 januari 2011 bij de nieuw gevormde gemeente Stichtse vecht. Kockengen is lange tijd een zelfstandige gemeente geweest; het heeft burgemeesters gekend van 1811 t/m 1989. De ouderen onder ons zullen zich de laatste drie nog wel herinneren : 1969 – 1974 H. van de Gronde ; 1975-1984 J. Berentschot en van 1984 tot de herindeling met Breukelen: Mevrouw Haars (1989).

Dorpsomroeper

Burgemeester Berentschot was zijn tijd al ver vooruit. Om steeds weer vergunningen te moeten afgeven had hij een voortvarend idee: Vergunning voor het leven. Zo kreeg de plaatselijk gemotoriseerde dorpsomroeper in 1975 een vergunning voor het leven op drie voorwaardes : Niet op zondag rondrijden, geen reclame maken voor politieke partijen en niet ’s avonds laat als de kinderen op bed liggen.

De plaatselijke dorpsomroeper rijdt nog steeds rond met de speakers op het dak. In de systemen van de gemeente Stichtse vecht paste niet een vergunning voor het leven.
De 1e burgemeester van Stichtse vecht had hier een oplossing voor: jaarlijks automatisch verlengen tot hij niet meer leeft. Kockengen is het enige dorp in Nederland waar een dorpsomroeper een vergunning heeft voor het leven.

Buurtschap Portengen

De schrijver van dit stukje is geboren in de buurtschap Portengen in 1947. De eerste 17 jaar van zijn leven viel Portengen onder de gemeente Ruwiel. Deze gemeente werd opgeheven waardoor Portengen kwam bij Kockengen op 1 januari 1964.

Portengen was in de zestiger jaren erg zelfredzaam. Het had zelfs een eigen levensmiddelen winkelje aan de Portengensebrug. Het winkeltje van Mevrouw Brinkman op de plek waar nu een autobedrijf is gevestigd. Ook had Portengen nog een eigen bakker (Verhoef).

De melkboer uit Kockengen (Wismeijer) bracht de yoghurt en de gortepap bij de Portengenaren thuis. Brood ging in de lege melkbus bij de voordeur.
De kinderen uit Portengen gingen deels naar de lagere school in Nieuwer Ter Aa en deels in Kockengen.

Scholen

Kockengen had in de vijftiger en zestiger jaren twee lagere scholen : de school met de Bijbel , gevestigd in gebouw Irene aan de Wagendijk en de Rooms Katholieke School bij de RK Kerk in Kockengen. Bekende leerkrachten van de School met de Bijbel waren indertijd : Meester Bakker , juffrouw van Delden en Meester van Duuren. Bekend van de RK school was meester van Doorn; later werd de RK school naar hem vernoemd.

In 1958 kwam er nieuwbouw: School met de Bijbel kwam aan de Schoolweg. Rond 1986 kreeg ook de Van Doornschool een nieuwe behuizing. Er kwam nieuwbouw aan het Drie Stammenplein. In de zeventiger jaren (rond 1975) kwam daar school het Kockenest bij aan de Julianaweg, een Jenaplan school.
Het Kockenest en de RK school zijn na de eeuwwisseling samengegaan tot 1 school aan het Drie Stammenplein. Recentelijk ( 12 oktober 2021) werd de naam van de School veranderd in (Wereldkidz) Kockenest.

Bereikbaarheid van Kockengen

Tot 1974 kon je het dorp Kockengen vanuit Breukelen alleen maar bereiken via de polderweg Portengen. In 1974 werd de huidige provinciale weg aangelegd ( toen de T-27 geheten)later veranderd in de N401 toen de snelheid van 100km werd teruggebracht naar 80 km per uur.

In de zeventiger jaren werd de nieuwe nieuwbouw gerealiseerd , het gebied rond de Roerdomp, Zwanebloem & Fuut. De korfbalvereniging ESDO die toen in dat gebied haar clubhuis “Bodemloos” en velden had, verhuisde naar de Sportweg om op de oude locatie plaats te maken voor nieuw te bouwen huizen.

Vier bruggen in de oude dorpskern

Toen er nog geen nieuwbouw was in de vorige eeuw en Kockengen alleen nog maar de oude dorpskern had ,werd het oude dorp omsloten door de 2 riviertjes de Heicop en de Bijleveld, toen nog brede vaarten waar veel over vervoerd werd. Zo was er veel vrachtvervoer voor de meelfabriek van de familie Stam op de hoek van de Koningsstraat/Heicop.
Vier ophaalbruggen had Kockengen: 2 over de Heicop en 2 over de Bijleveld.
Over de Bijleveld bij de overgang van de Verlengde Kerkweg naar de Wagendijk en de overgang van de Nieuwstraat naar de Wagendijk; over de Heicop bij de overgang van de Kerkweg naar de Verlengde kerkweg en de overgang van de Korte Kerkweg naar de Nieuwstraat. Alleen de laatste brug , de witte brug is er nog; de andere 3 zijn verdwenen en vervangen door vaste overgangen.

Rabatstrook

De huizen op de Voorstraat langs het riviertje de Bijleveld, wat nu gedeeltelijk gedempt is , hebben nog iets aparts, iets wat je zelden nog tegenkomt: ze hebben een rabatstrook.
Een rabatstrook is een strookje grond dat er uitziet als een trottoir maar dat eigendom is van de bewoner.

Dit leidde in de tachtiger jaren van de vorige eeuw nog wel eens tot rechtszaken omdat overijverige politiefunctionarissen bekeuringen uitdeelden aan de bewoners die hun auto parkeerden op hun eigen grond , de rabatstrook , die er uitzag als een trottoir.

Als overtreding stond dan op de bekeuring : parkeren op het trottoir. De rechter oordeelde dan altijd in het voordeel van de bewoners. Hoe is nu zo’n rabatstrook ontstaan zult U vragen.

Wel de Voorstraat was in de jaren dertig/veertig van de vorige eeuw zo smal dat er nauwelijks verkeer mogelijk was. De overheid vroeg toen de bewoners een stukje grond beschikbaar te stellen aan de overheid zodat die een betere doorstroming kon garanderen. De grond bleef echter eigendom van de bewoners.

Deze situatie is blijven bestaan tot ongeveer 2015. Toen gaf de gemeente Stichtse Vecht de grond als het ware terug aan de bewoners; ze kregen een keuze :of hun voortuin vergroten of een parkeerplaats voor henzelf realiseren. Het was dus één van beiden , niet allebei. Maar verwarrend is het wel want de parkeerplaatsjes zien er wel uit als een trottoir.

Woningbouw, 4e kwadrant

Een hoofdpijndossier dat meegegaan is van de 20e eeuw naar de 21e eeuw. Al in 1978 in de voormalige gemeente Kockengen ontstond het plan om nog een perceel grond aan te kopen van een veehouder om daar zo’n 70 tot 80 huizen neer te zetten.

De veehouder in kwestie wilde z’n grond echter niet verkopen. Vele procedures volgden om toch de grond te kunnen aankopen. Wat de gemeente Kockengen niet lukte ,lukte ook vervolgens de gemeente Breukelen niet en ook de gemeente Stichtse vecht kreeg het niet voor elkaar.

In 2018 wilde de grondeigenaar wel zaken doen en toen ging het hard. Na 40 jaar steggelen kon nu het vierde kwadrant gebouwd worden met de straten Watermunt en Wilgenroos.

Kockengen wil wel meer huizenbouw maar is gebonden aan de rode contouren wat inhoudt dat er grenzen bepaald zijn tot waar gebouwd mag worden. Alleen de provincie kan die rode contouren oprekken.

Nu anno 2021 wordt gedacht aan huizenbouw langs de Kerkweg, hetzij ter rechterzijde , hetzij ter linkerzijde. De grond achter de huizen op de kerkweg tot aan de kerkbrug kan in principe aangekocht worden voor woningbouw.

Naschrift

Ik ben me ervan bewust dat er nog veel over de geschiedenis van Kockengen onbesproken is gebleven. Wellicht dat in een volgend artikel te zijner tijd nog meer aspecten de revue kunnen gaan passeren. Wel zal ik in een ander artikel met de kop
In & rond ons dorp nog ingaan op wat lokale facetten zoals : Wat heeft Kockengen ons als inwoners te bieden qua horeca , qua faciliteiten qua winkels, middenstand, verenigingen , bezienswaardigheden.